Rola w transformacji energetycznej

Oznacza to nowe perspektywy rozwoju rynku wodoru i biometanu. Wizja Spółki jako krajowego operatora przesyłu wpisuje się w założenia „Polityki energetycznej Polski do 2040 roku” – najważniejszego dokumentu strategicznego, który określa priorytety dla przyszłości energetyki oraz wskazuje kierunki dalszej transformacji energetycznej kraju. Dla GAZ-SYSTEM oznacza to działania prowadzące do zmniejszenia udziału energetyki konwencjonalnej na rzecz technologii opartej na zielonych źródłach energii. Transformacja energetyczna jest jednym z czterech kierunków strategicznych GAZ-SYSTEM.

W 2023 roku GAZ-SYSTEM przeprowadził procedurę badania rynku dla nowych projektów w obszarze wodoru, amoniaku i biometanu. Badanie pozwoliło na:

• oszacowanie poziomu zainteresowania rozwojem nowych projektów dedykowanych pod transport wodoru, biometanu oraz amoniaku, zarówno ze strony producentów, jak również odbiorców,
• zbadanie potencjału w obszarze produkcji biometanu oraz obszarów, w których biometanownie mogłyby zostać przyłączone do krajowej sieci przesyłowej gazu ziemnego.

Wyniki badania stanowiły między innymi rozwinięcie opracowywanej równolegle strategii wodorowej Spółki, a także planów stworzenia warunków infrastrukturalnych umożliwiających transport wodoru, biometanu i amoniaku, dotyczących zarówno odbioru z instalacji produkcyjnych, jak również dostarczenia go do lokalizacji wskazanych przez uczestników badania.

Stworzenie systemu przesyłu i magazynowania wodoru stanowi jedno z kluczowych strategicznych założeń GAZ-SYSTEM do 2033 roku. Obecnie Spółka znajduje się w fazie badania rynku w zakresie potencjalnego popytu i podaży na wodór, co ma posłużyć jako fundament do opracowania planów rozwoju infrastruktury sieci przesyłowej. Jednocześnie Spółka aktywnie uczestniczy w wielu krajowych i międzynarodowych inicjatywach wspierających technologie w tym zakresie.

W 2023 roku Komisja Europejska uwzględniła Nordycko-Bałtycki Korytarz Wodorowy na liście projektów kluczowych (PCI) w ramach „Planu działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich dla wodoru”. Projekt ten został zgłoszony przez GAZ-SYSTEM we współpracy z pięcioma europejskimi operatorami systemów przesyłowych z Finlandii, państw bałtyckich i Niemiec. Jego celem jest stworzenie połączenia pomiędzy obszarami w Europie Północnej, gdzie istnieje znaczny potencjał do produkcji odnawialnego wodoru, a głównymi ośrodkami jego wykorzystania w Europie Środkowej.

Po przeprowadzonym w 2023 roku postępowaniu przetargowym, w 2024 roku GAZ-SYSTEM, wspólnie z pięcioma europejskimi partnerami, podpisał umowę ze Spółką AFRY Management Consulting na wykonanie wstępnego studium wykonalności dla tego korytarza. Zadaniem firmy będzie między innymi określenie parametrów projektu (takich jak trasa, zakres i przepustowość korytarza), przygotowanie analizy finansowej, opracowanie mapy drogowej realizacji projektu oraz zdefiniowanie głównych czynników ryzyka. Studium zostanie przygotowane do połowy 2024 roku. Realizacja projektu zaplanowana jest do 2030 roku.

Ponadto w 2023 roku GAZ–SYSTEM rozpoczął realizację dwóch międzynarodowych projektów w ramach partnerstwa na rzecz czystego wodoru dofinansowanych ze środków HORIZON-JTI-CLEANH2.

• Novel methods of testing for measurement of natural gas and hydrogen mixtures (THOTH2). Oprócz GAZ-SYSTEM w konsorcjum znajduje się 10 instytucji / firm z Unii Europejskiej. Projekt ma na celu wypełnienie luk w normach i standardach dotyczących metodologii i protokołów oceny wydajności oraz identyfikacji limitów i tolerancji urządzeń pomiarowych w systemach przesyłowych i dystrybucyjnych podczas transportu gazu ziemnego z domieszkani wodoru (do 30% H₂) lub czystego wodoru.
• Safe Hydrogen Injection Modelling and Management for European gas network Resilience (SHIMMER). Oprócz GAZ-SYSTEM w konsorcjum znajduje się 11 instytucji / firm z Unii Europejskiej. Projekt ma na celu opracowanie narzędzi, metodologii i zaleceń związanych z  pokonaniem barier technologicznych, administracyjnych i regulacyjnych w kierunku większej integracji gazów zdekarbonizowanych i bezpieczniejszego zarządzania wprowadzaniem wodoru do sieci gazowych całej Europie.

GAZ-SYSTEM intensywnie angażuje się w proces polskiej transformacji energetycznej, przykładając szczególną wagę do kształtowania rynku biometanu. Odpowiadając na rosnące zainteresowanie przyłączaniem do sieci przesyłowej biometanowni, Spółka koncentruje się na upraszczaniu procedur związanych z tym procesem. W ramach inicjatywy „GAZ-SYSTEM dla klientów” firma zorganizowała w 2023 roku webinarium na temat zasad przyłączania biometanowni do sieci przesyłowej. Podczas spotkania przedstawiono strategię Spółki, perspektywy rozwoju rynku biometanu, a także omówiono wymagania techniczne związane z przyłączaniem i przesyłaniem biometanu.

Warsztat został przeprowadzony przez ekspertów z GAZ-SYSTEM oraz przedstawicieli zewnętrznych instytucji i firm. Ze względu na znaczną frekwencję oraz zainteresowanie tematyką rozwoju rynku biometanu w Polsce, GAZ-SYSTEM planuje kontynuować ten cykl spotkań również w 2024 roku.

Wnioski o przyłączenie biometanowni do systemu przesyłowego

Zaangażowanie Spółki w obszarze biometanu obejmuje także udział w unijnym i krajowym procesie legislacyjnym, opracowywanie wytycznych dotyczących przyłączania biometanowni oraz komunikację z uczestnikami rynku. W 2023 roku Spółka podpisała także porozumienie z duńskim operatorem przesyłowym gazu Energinet w zakresie zapewnienia ciągłych dostaw gazu poprzez Baltic Pipe oraz rozwijania obszarów związanych z biometanem i wodorem.

Technologie CCS / CCUS (Carbon Capture & Storage / Carbon Dioxide, Capture, Utilization & Storage) należy rozpatrywać jako wsparcie rynku gazu ziemnego, pozwalające na utrzymanie istotnego udziału gazu ziemnego w miksie energetycznym, przy jednoczesnym spełnieniu celów związanych z neutralnością klimatyczną krajowej gospodarki. W 2023 roku GAZ-SYSTEM przystąpił do szeregu inicjatyw związanych z łańcuchem wartości CCS / CCUS. Zawarto porozumienia w formie listów intencyjnych i deklaracji przystąpienia do konkretnych inicjatyw w tym zakresie. Istotnym elementem jest zdefiniowanie zasad prowadzenia działalności związanej ze stworzeniem warunków do transportu dwutlenku węgla z miejsc jego produkcji i wychwytu do miejsc magazynowania.